Trong thời gian gần đây, Ninh Thuận được nhiều du khách biết đến là vùng đất nắng gió với nhiều vũng vịnh đẹp, đặc sản ngon và nhiều điểm du lịch thú vị khác. Nếu như bạn đã quá quen thuộc với vịnh Vĩnh Hy, biển Ninh Chữ, vườn nho… thì du khách hãy thử ngó nghía, đổi gió sang một địa điểm tham quan làng nghề truyền thống đầy thú vị, chẳng hạn như làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận.
- Vườn nho Ninh Thuận: ở đâu, mùa nho tháng mấy, kinh nghiệm vé tham quan
- Làng dệt Mỹ Nghiệp – Làng dệt thổ cẩm ở Ninh Thuận: Hướng dẫn chi tiết
Làng gốm Bàu Trúc ở đâu? Đường đi như thế nào?
– Nằm cách thành phố Phan Rang khoảng 10km, làng gốm Bàu Trúc nằm tọa lạc tại thị trấn Phước Dân, huyện Ninh Phước, tỉnh Ninh Thuận.
– Hướng dẫn đường đi: tại ngã năm Phủ Hà, bạn di chuyển thẳng theo hướng Nam quốc lộ 1A khoảng 8km. Sau đó, rẽ phải vào đường Nguyễn Huệ (có bảng hướng dẫn rẽ vào). Tiếp tục đi khoảng 500m nữa thì rẽ phải vào đường DT703. Đi đến ngã tư thấy hợp tác xã gốm Chăm Bàu Trúc thì tiếp tục rẽ phải chừng khoảng 50m nữa sẽ đến nơi bạn tìm.
Tọa độ chính xác Google maps của Làng gốm ở Ninh Thuận
Giới thiệu và lịch sử ra đời của làng gốm Bàu Trúc ở Ninh Thuận
Theo người xưa kể lại rằng, cách đây hàng ngàn năm về trước, tổ nghề của gốm Bàu Trúc là vợ chồng ông Poklong Chanh. Vợ chồng ông dạy cho những người phụ nữ ở làng cách lấy đất phù sa ở sông Quao, đem về trộn và nặn để tạo thành những vật dụng đơn giản trong nhà như nồi nung, bếp lò, bình cắm hoa…
Để tỏ lòng biết ơn đối với ông tổ nghề gốm Chăm, người dân nơi đây đã tổ chức cúng và tương nhớ vào dịp tết Kate hằng năm.
Dân tộc Chăm sinh sống chủ yếu tại các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ, từ Đà Nẵng cho đến Bình Thuận. Đặc trưng của dân tộc Chăm là họ theo chế độ mẫu hệ nên nghề này chỉ được truyền cho người phụ nữ trong phả hệ.
Làng gốm Bàu Trúc song hành cùng làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp đã trở thành nét văn hóa đặc trưng dân tộc Chăm tại Ninh Thuận. Làng gốm Bàu Trúc được xem là một trong những làng gốm truyền thống có tuổi đời lâu nhất Đông Nam Á còn lưu giữ và tồn tại cho đến ngày nay. Đồng thời, loại gốm truyền thống này cũng đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xếp vào danh mục di dản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Nét độc đáo trong nghệ thuật làm gốm ở làng nghề Bàu Trúc Ninh Thuận
Các công đoạn làm gốm hoàn toàn bằng thủ công
Nét đặc trưng của gốm Bàu Trúc đó chính là những sản phẩm thủ công và cách nung riêng biệt, đầy độc đáo. Theo như chia sẻ của các nghệ nhân làm gốm nơi đây thì tất cả các công đoạn làm gốm đều làm bằng thủ công, tức là sử dụng sức tay và chân là chủ yếu.
Nguyên liệu làm gốm ở Bàu Trúc
Một trong những bí quyết góp phần tạo nên nét đặc biệt của đồ gốm trứ danh tại đây chính là nguyên liệu. Đất sét lấy ở bờ sông Quao, có độ mịn và dẻo tương đối cao. Đất sét trộn với cát và nước tạo thành một tỉ lệ thích hợp nhất định. Sau đó dùng chân hoặc tay nhào hỗn hợp đó đến khi nào đạt được độ dẻo nhất định.
Đây là công đoạn tạo hình dáng cho sản phẩm. Người ta hay đùa vui, ví von khi tạo hình sản phẩm bằng cụm từ: “tay quay, mông xoay”. Hiểu nôm na đơn giản, tức là người nghệ nhân làng gốm Bàu Trúc sẽ đặt mẫu đất sét lên trên chiếc bàn cố định, sau đó đi vòng quanh, dùng tay xoay vật để tạo thành hình thù như mong muốn.
Không dùng bàn xoay để làm gốm
Ở nhiều nơi làm gốm khác họ sử dụng bàn xoay. Tuy nhiên các nnghệ nhân làm gốm ở đây vẫn sử dụng bàn cố định, chủ yếu dùng tay xoay và di chuyển người để tạo ra những sản phẩm tuyệt vời. Những người phụ nữ Chăm chẳng khác nào một nghệ nhân thực thụ cả. Họ dùng chính đôi bàn tay của mình để tạo ra sản phẩm đầy ứng dụng và tính nghệ thuật.
Sau khi tạo hình xong sẽ được vẽ, trang trí, khắc họa lên sản phẩm để tạo điểm nhấn cho sản phẩm. Các hoa văn trên sản phẩm tuy đơn giản nhưng lại đầy tinh tế, mang một nét cuốn hút rất lạ và rất riêng.
Nét độc đáo trong quá trình nung gốm ở làng gốm Bàu Trúc
Sau khi tạo hình dáng, trang trí vật xong thì người dân đem ra ngoài phơi nắng và cất trong mát vài ngày trước khi đem nung.
Có nhiều du khách đến đây tham quan đều ngỡ ngàng, bởi họ chẳng thể tìm thấy lò nung gốm ở đâu cả. Khi gặng hỏi các nghệ nhân mới biết, tại đây họ không sử dụng máy để nung mà là nung lộ thiên (nung ngoài trời). Đó cũng chính là nét đặc trưng thứ hai của làng gốm Bàu Trúc truyền thống.
Cách nung tại làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận này cũng dân giã, mộc mạc và thô sơ như chính cách tạo hình vậy. Lớp dưới cùng họ để củi, sau đó để sản phẩm lên rồi phủ rơm lên, chất thành đống rồi đốt. Quá trình nung này kéo dài khoảng 6-10 tiếng, tùy thuộc vào độ mỏng dày của sản phẩm.
Nguyên liệu phun màu hết sức dân dã
Họ sử dụng phun màu, loại màu này được xuất từ trái dông hoặc trái thị. Vì vậy, gôm Bàu Trúc có màu vàng đỏ, đỏ hồng hay đen xám, kèm theo đó là những vệt nâu, tạo nên vẻ đẹp độc đáo cho gốm truyền thống tại đây.
Tạo độ bóng là giai đoạn cuối cùng trước khi đem sản phẩm ra trưng bày. Họ dùng tinh chất được ngâm từ vỏ hạt điều trước đó, phun đều lên khắp bề mặt của sản phẩm để tạo độ sáng, bóng bẩy cho sản phẩm.
Mỗi một sản phẩm làm ra đều khác biệt, không có cái nào giống cái nào
Vì là các công đoạn đều làm bằng thủ công nên sau khi hoàn thành, căn bản sẽ không có sản phẩm nào giống sản phẩm nào.
Đa phần các sản phẩm gốm ở đây thường gắn liền với đời sống sinh hoạt hằng ngày của người dân như ấm, chén, chum hay tượng phật, vũ nữ Apsara, phù điêu hình vua Chăm…
Đa dạng các mẫu mã sản phẩm, từ kích thước cho đến hình thù, từ tinh xảo đến những sản phẩm đời thường. Không chỉ đem lại giá trị vật chất mà còn mang giá trị tinh thần cho đồng bào dân tộc Chăm tại Mỹ Nghiệp nói riêng và góp phần lưu giữ nét đẹp của văn hóa truyền thống Champa nói chung.
Có gì chơi ở làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận?
Tham quan tìm hiểu làng gốm cổ ở Ninh Thuận
Bảo tàng chứa hàng ngàn các sản phẩm khác nhau, đa dạng các mẫu mã như: bình hoa, ấm nước, vũ nữ, tiểu hòa thượng,… Nơi đây giúp bạn mở rộng nhãn quang, chiêm ngưỡng, khơi gợi nguồn cảm hứng nghệ thuật.
Khi du khách đến tham quan, tìm hiểu về làng gốm Bàu Trúc, bạn có cơ hội được xem các nghệ nhân biểu diễn nặn, nắn và tạo hình. Ngắm nhìn những người phụ nữ Chăm cẩn trọng, tỉ mỉ, tay thoăn thoắt, uyển chuyển trong từng công đoạn.
Họ dùng đôi bàn tay khéo léo của mình cùng với những vật dụng thô sơ, để biến từ một cục đất sét vô tri, vô giá trị thành một tác phẩm gốm đầy nghệ thuật.
Ảnh: Thuong Dang Nhu
Tự trải nghiệm làm gốm theo hướng dẫn của các nghệ nhân
Ngoài ra, du khách có thể trải nghiệm cảm giác như một người nghệ nhân làm gốm thực tụ bằng cách tự tay làm cho mình những chiếc gốm đơn giản.
Các bạn có thể theo hướng dẫn của các nghệ nhân làng gốm Bầu Trúc chỉ dẫn, tự tay làm ra một sản phẩm theo sở thích của mình nhé.
Đừng quên lưu lại những khoảnh khắc đáng giá trong chuyến đi tham quan, khám phá làng gốm Bàu Trúc nhé.
Giá thành của các sản phẩm tại đây không quá đắt nên đây thực sự là món quà du lịch vừa túi tiền, vừa độc đáo lại ý nghĩa.
Giá vé tham quan làng gốm Bàu Trúc Ninh Thuận
Hiện nay, tham quan làng gốm hoàn toàn miễn phí, du khách có thể đến tham quan trải nghiệm, nếu muốn tự tay làm gốm có thể hỏi các nghệ nhân ở các làng nghề tư vấn.
Khi ra về, đừng quên mua một vài sản phẩm gốm đẹp và ưng ý để về nhà trưng bày, làm quà biếu bạn bè, người thân sau mỗi chuyến đi nhé.
Các địa điểm du lịch gần làng gốm Ninh Thuận
Ngoài tham quan làng gốm Bàu Trúc, du khách có thể kết hợp tham quan thêm một vài địa điểm gần đó như làng dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp, khu du lịch văn hóa và sinh thái sen Charaih Ninh Thuận.
Nằm trong cụm làng nghề truyền thống tại thôn Mỹ Nghiệp, làng dệt thổ cẩm chỉ cách làng gốm Bàu Trúc khoảng 3km.
Đến đây, du khách sẽ được tận mắt chiêm ngưỡng về quy trình dệt thổ cẩm. Để tạo ra được một sản phẩm từ thổ cẩm không hề đơn giản khi chứng kiến các phụ nữ Chăm tỉ mỉ trong từng đường dệt, thớ vải.
Ngoài ra, với mức giá hợp lí, du khách có thể mua các sản phẩm được làm từ thổ cẩm như bóp, túi, quần áo,… để làm quà lưu niệm.
Khu du lịch sen Charaih cũng thuộc làng Mỹ Nghiệp. Nằm cách làng gốm Bàu Trúc không xa nên du khách có thể kết hợp tham quan nhiều nơi gần nhau để tiết kiệm thời gian trong chuyến du hí của mình.
Đa phần bên trong khu du lịch văn hóa và sinh thái sen Charaih Ninh Thuận chính là cánh đồng sen nở rực rỡ, ngoài ra còn có hoa hướng dương và một số góc chụp ảnh sống ảo khác. Giá vé vào cổng chỉ dao động từ 20-25k tùy thời điểm.
Khi đến đây, đừng quên thưởng thức những món ăn đặc sản, mang đậm hương vị nồng nàn của đồng bào dân tộc Chăm nơi đây, đảm bảo sẽ khiến bạn ngất ngây và nhớ mãi không thôi.
Trên đây là bài viết với nhiều thông tin hữu ích về làng gốm Bàu Trúc ở Ninh Thuận, cũng như là gợi ý một vài điểm tham quan gần đó để du khách tiện tham quan. Hy vọng quý khách sẽ có những trải nghiệm thú vị tại Ninh Thuận.
Thực hiện: Lê Xinh
Ảnh: sưu tầm nhiều nguồn
